Η κόρη μου κοιμάται ακόμα, στο δωμάτιο των παιδικών μου χρόνων. Όλο το βράδυ με νανούριζε η ρυθμική της ανάσα κι όμως δεν κατάφερα να κοιμηθώ βαθιά. Έμεινα σ' εκείνη την κατάσταση μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Κι οι δυο μας ξαπλωμένοι στο αυτοσχέδιο κρεβάτι. Ένα στρώμα κατάχαμα, στη σάλα που λειτουργεί πια σαν τραπεζαρία και καθιστικό ή υπνοδωμάτιο, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες. Αγκαλιασμένοι από δυο παλιές κουβέρτες κι ένα συνονθύλευμα παλιών επίπλων κι αντικειμένων, φωτογραφιών, οσμών.
Αυτός εδώ ο χώρος υπήρξε το παντοπωλείο του παππού. Πουλούσε σουτζούκια, φακές, ρεβίθια, τουρσί, τυρί που το προμηθεύονταν από τον βλάχο. Όταν έμπαινε στο μαγαζί άφηνε την ξινισμένη μυρωδιά του για ώρες. Ταγκίλα, βαριά μυρωδιά ζώων και γάλακτος. Ήταν ο λόγος που απεχθάνονταν τα γαλακτοκομικά η μάνα μου. Το παντοπωλείο είχε και λίγα τραπέζια. Έβγαζε μεζέ παστό, ελιά, ντομάτα και τσίπουρο. Εδώ μέσα μεγάλωσε κι αυτή. Εδώ πέρασα κι εγώ τα παιδικά μου καλοκαίρια, όταν πια ο χώρος έγινε σαλόνι με λαχούρ καφέ-πορτοκαλί καναπέδες και τραπεζάκια από ξύλο τριανταφυλλιάς και μαρμάρινο καπάκι με γκρι νερά.
Δεκάδες άνθρωποι που πέρασαν απ' αυτούς τους τοίχους, αφήσανε το αποτύπωμά τους παντού. Τους μυρίζω. Ακούω τις φωνές και τους ψιθύρους τους. Τα κουρασμένα χέρια τους πάνω στα ξεχαρβαλωμένα τραπέζια του καπηλειού. Τα τσουγκρίσματα των ποτηριών τους. Τα συρσίματα των καρεκλών και τις πνιχτές, μεθυσμένες καληνύχτες. Τα ξαπλώματα στα ξεκοιλιασμένα στρώματα και τα πονεμένα σώματά τους.
Και πιο παλιά. Τούρκικα παραγγέλματα μαστόρων που φτιάχνουν τους χοντρούς τοίχους με πέτρες και λάσπη. Τη ζέστη του κάμπου. Τη δροσιά του νερού στους ιδρωμένους λαιμούς τους. Τ' αγκαλιάσματά τους, τα βράδια του καλοκαιριού. Τα κλάματα των νεογέννητων που πρωταντίκρισαν αυτό εδώ το δωμάτιο το αρχαίο. Τα αλλεπάλληλα ασβεστώματα συντήρησαν στους τοίχους του χιλιάδες αδιάφορες ιστορίες. Τις μουμιοποίησαν. Τις κονσερβοποίησαν. Και τις μασάνε αργά και σταθερά μέσα στις σκονισμένες δεκαετίες.
Ακούω ακόμα το συρτό τρίξιμο της πόρτας και τα βήματα της γιαγιάς μου. Μυρίζω το λουλάκι και το τσιγαρισμένο κρεμμύδι στα χέρια και τα ρούχα της. Έρχεται να δει αν ξυπνήσαμε εγώ κι αδερφή μου. Να φέρει το αυγό να φάμε πρωινό. Να πιούμε το κατσικίσιο γάλα με το ζόρι και με κλειστή τη μύτη. Να βγούμε στην αρχή μπουσουλώντας μέχρι τον προθάλαμο, κι αργότερα χοροπηδώντας έξω στο μαχαλά, να παίξουμε.
Σηκώθηκα προσεκτικά μην ξυπνήσω το κορίτσι μου και πήγα έξω στην αυλή. Υγρασία και ομίχλη πεσμένη σεντόνι παντού. Είναι ακόμα νωρίς το πρωί. Θέλω να ξαναδώ με τα τωρινά μου μάτια το τούρκικο σπίτι και τον κήπο. Τα ίδια και τ΄ αλλαγμένα. Στη θέση της γέρικης μουριάς μια ανθισμένη μπουκαμβίλια. Στη θέση της κληματαριάς η κληματαριά. Στη θέση του αχυρώνα μια κακόγουστη βοηθητική κουζίνα με πλακάκια τρίτης διαλογής. Στη θέση της γιαγιάς και του παππού φωτογραφίες. Μια μίξη από παλιά πράγματα, καινούργια μπαλώματα, καινούργια νιάτα και νέα γηρατειά.
Γυρίζω στη σάλα. Η ίδια τραπεζαρία μας παρατηρεί και μας υποδέχεται όλους. Μας φιλοξενεί στις βολικές και χιλιοκαθισμένες καρέκλες της. "Οι πρόγονοι κι απόγονοί σου, όλοι παιδιά μου. Όλοι δικοί μου." Έτσι μου λέει και γελάει σαρδόνια κι αθόρυβα. Βρίσκω και κάθομαι σ΄ ένα μικρό σκαμπουδάκι νιόφερτο. Ούτε τριάντα τετραγωνικά εκατοστά επιφάνεια. Άβολο. Μα δε θέλω να έχω πλέον επαφή με τα παλιά έπιπλα. Δεν ακουμπώ στους χοντρούς τοίχους. Φοβάμαι θα διαταράξω τον ύπνο της κόρης μου και του αιωνόβιου σπιτιού. Όμως αυτό φαίνεται, δεν κοιμάται ποτέ.
Το βράδυ που κοιμόμασταν μου είπε η κόρη μου, με τα κλειστά της μάτια, μια φριχτή ιστορία. Κρύβει, λέει, κάθε σπίτι αυτού του χωριού, μια μέγκενη στο υπόγειό του. Θυμήθηκα μια κοντή πόρτα πίσω από την ντουλάπα της κρεβατοκάμαρας, που ποτέ δεν τολμούσα να ανοίξω μικρός. Ίσως αυτή να είναι η είσοδος στο δικό μας σπίτι. Είναι μια μηχανή στην κοιλιά του σπιτιού, του κάθε σπιτιού, που μας καλοδέχεται όλους στην αρχή. Που φιλοξενεί τις ζωές μας, που μας μεγαλώνει και μας γερνάει. Στο τέλος μας πιάνει με συρματόσχοινο από το λαιμό και μας σέρνει στο υπόγειο, μας μασάει και μας φτύνει λίπασμα στον κήπο. Λίγο στην κληματαριά. Λίγο στην κομμένη από χρόνια μουριά. Λίγο στον μπαχτσέ. Κι έτσι μασώντας μας, ζει και ταξιδεύει στα χρόνια.
Φυσάει κι έχει ψύχρα. Απέναντι η γκιόλα ξερή από χρόνια. Το σπίτι της Ζωγραφιάς. Δίπλα η Γιασεμή και ο Μιχάλης. Το ελάχιστο τοιχάκι που ήταν κάποτε άθλος να το ανέβω. Τώρα συρρικνωμένο μ' όλη την αίγλη του χαμένη. Ο δρόμος και η άσχημη εκκλησία του Άι Νικόλα, πιο κάτω. Στο λόφο δεξιά έσπασα ένα κεφάλι με μια εύστοχη πετροβολή. Πιο δίπλα τρύπησα τα γόνατά μου. Στο απέναντι σπίτι έζησε και πέθανε μια μέρα τέτοια η θεία, η αδερφή της γιαγιάς μου. Στην αυλή της πρωτοπερπάτησα. Εκεί έπινα τους ελληνικούς της έφηβος.
Από τα μισάνοιχτα παντζούρια βλέπω ξεκάθαρα μπροστά μου το ματωμένο λιβάδι και καταλαβαίνω. Αίματα παντού. Απίστευτες ποσότητες στους δρόμους. Στα χώματα. Στις σκεπές, τα ερειπωμένα σπίτια, και σ' όσα ακόμα κατοικούνται. Χιλιάδες υπόγειοι νερόμυλοι που τρέφονται με αίμα απ' τα ποτάμια των χεριών μας. Καταλαβαίνω πια. Καταλαβαίνω πως τα σπίτια αυτά μας αναπαράγουν και μας συντηρούν. Μας καλλιεργούν και μας θερίζουν σαν στάχυα. Για να τα τρέφουμε με το αίμα μας. Σοδειές ολόκληρες ανθρώπων.
Κοιμάται ακόμα το παιδί μου και το χρέος μου. Εγώ ακούω την ψεύτικη ησυχία του αξύπνητου χωριού. Ακούω τα τριξίματα των μύλων και νιώθω πια στα κόκαλά μου το ομηρικό μακελειό. Σε κάθε μικρή αδιάφορη γωνιά του πλανήτη. Αιώνες τώρα και σε αργή κίνηση. Ακούω τέλος, κάτω στο κουζινάκι, τον ήχο του κουταλιού στο εμαγιέ μπρίκι, το πολυκαιρισμένο. Που 'χει χοντρό σύρμα τυλιγμένο στο λαιμό του στη θέση του σπασμένου χερουλιού. Τάκα-τάκα το κουτάλι, μπλεγμένο με το αργόσυρτο θανατερό σφύριγμα της φτερωτής. Είναι το νερό που βράζει ή το αίμα που κινεί τα παλιά ξύλα; Ένα κόκκινο εμαγιέ μπρικάκι. Φτιάχνει η γιαγιά τον πρωινό καφέ της. Γλυκός παρά το ζάχαρό της, για να πίνω κι εγώ καμιά γουλιά. Θα μου ´χει και μια φέτα χοντροκομμένη ψωμί χωριάτικο με βούτυρο και ζάχαρη. Κοντή και γεμάτη η γιαγιά. Με τα χέρια της γεμάτα φλέβες φουσκωμένες. Αλευρωμένα συνήθως. Και με τη βέρα να γυαλίζει ανάμεσα στο αίμα και το αλεύρι. Θα καθίσω στα γόνατά της. Θα πιούμε τον καφέ μας. Θα της πω το μυστικό για το σπίτι και θα μου πει: "Σώπα γιε μου. Ξέρω."
ΥΓ. Η παραπάνω ιστορία ολοκληρώθηκε στις 23/11/2016, αργά το απόγευμα. Τα μεσάνυχτα 23 προς 24 το σπίτι στο Βαθύ Χωριό κάηκε ολοσχερώς.
